Menşe Şahadetnamesi, ihracatçı tarafından hazırlandıktan sonra ihracatçının bağlı bulunduğu ticaret odası tarafından onaylanır. İthalatın yapılacağı ülkenin elçilik veya konsolosluğunca onaylandığı da olur. Şayet ithalatçı ülkenin, ihracatçının ülkesinde temsilciliği yoksa ithalatçı ülkenin onaylayacak makamına gönderilmesi gerekir. Macaristan, Arnavutluk, Polonya, Suriye, Uzak Doğu ülkeleri Menşe Şahadetnamesi istemektedir.Genelleştirilmiş Preferanslar Sisteminin sağladığı tavizli gümrük oranlarından yararlanılması için preferans tanıyan ülkelere yapılacak ihracatta özel bir menşe şahadetnamesi (Form A) düzenlenmesi gerekmektedir.
Ülkemiz bu sistem çerçevesinde ABD, Avustralya, Kanada, Japonya, Yeni Zelanda, Rusya Federasyonu preferanslarından yararlanmaktadır. ABD'ye ihracatta (Form A) şartı aranmamakta olup; ihracatçı veya ABD'deki ithalatçının ürünün teslim evrakının üstündeki tanımlayıcı Harmonize Sistem, Gümrük Tarife İstatistik Pozisyon numarasının önüne "A" işareti koymak sureti ile gümrükten muaf uygulama talep etmesi yeterli olmaktadır. Avustralya'nın da GPS uygulamakta olmasına karşın, sistemden yararlanılması için Form A düzenlenmesine gerek bulunmamaktadır.1 Ocak 2002 tarihinden itibaren Türkiye Gümrük Birliği kapsamında "GSP" veren ülke konumuna gelmiştir.
Dört nüsha olarak eksiksiz ve usulüne uygun olarak doldurulan özel menşe şahadetnameleri odalarca beyan tasdiki işlemine tabi olmaktadır. Odalarca düzenlenmesinden sonra bir yazı ekinde Dış Ticaret Müsteşarlığı'na ve Bölge Müdürlüğüne gönderilmektedir. Buralardan da alınan onaydan sonra iki örneği ihracatçıya geri verilmektedir.
Rusya Federasyonuna GSP kapsamında yapılan ihracatta menşe şahadetnamesinin DTM (Anlaşmalar Genel Müdürlüğü) tarafından 23 numaralı kaşe ile onaylanması gerekmektedir. Avustralya ve Yeni Zelanda için resmi tasdik gerekmemektedir.
Malların menşei, hangi ülkeye ait olduğu, ithalatçı ülke tarafından uygulanacak gümrük vergisi oranlarını etkileyebilir. Bu nedenle sözkonusu belgeyi ithalatçı ülkenin talep ettiği biçimde dikkatlice ve doğru hazırlamak çok önemlidir.
Pek çok durumda, Dolaşım Belgesi-EUR.1 Sertifikası, A.TR Belgesi gerektiğinden bu bölüm altında söz konusu belgeler hakkında da bilgiler verilmiştir.
Menşe Şahadetnamesi Hangi Bilgileri içerir?
[1] Gönderenin adresi ile faturada yazılı firma ismi ve adresi aynı olmalıdır.
[2] Alıcının ad ve adresi faturada yazılı olan ile aynı olmalıdır.
[3] Ürünler ihracatçı tarafından üretilmişse, menşei normal olarak ihraç eden ülkedir.
[4] Nakliyeye ilişkin görüş birliğine varılan diğer detaylar da yer alabilir.
[5] Çok sık kullanılmamakla birlikte, akreditife ilişkin özel koşullar da bu bölümde belirtilebilir.
[6] Gönderilen ürünün, ithalatçı ülke tarafından istenen tarife numarası ve miktarı belirtilmelidir.
[7] İthalatçı ülkenin kullandığı şekilde gümrük tarife numarası belirtilmelidir..
[8] Koli numarası, sayısı, ambalaj tipi, koli listesinde belirtildiği şekilde olmalıdır.
[9] Ürüne ilişkin açıklama, belgede yazılan tarife numarası ile aynı olmalıdır.
[10] Form onay mercii tarafından imzalanmalıdır.
Karşılaşılan Temel Sorunlar ve Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
[1] Göndericinin adı, fatura veya diğer belgelerle aynı değil ise gümrük otoriteleri menşe şahadetnamesini kabul etmeyebilir. Bu nedenle gönderici isim ve adresi dikkatlice yazılmalı ve faturadaki bilgilerle aynı olmalıdır.
[2] Alıcının adı ve adresi dikkatlice doldurulmalıdır diğer belgelerle farklılık olduğu takdirde kabul edilmeyebilir.
[3] Müşteri veya ithalatçı ülkenin elçilik veya müşavirliğince istenen bilgilerin eksiksiz hazırlanıp hazırlanmadığını kontrol ediniz. Menşe Şahadetnamesi sahte ise ithal eden ülke tarafından ağır yaptırımlar veya cezalar uygulanabilir.
[4] Alıcının gümrük idaresinin istediği miktarla ilgili ölçü biriminin bilinmesi ve parça sayısı ile net ağırlığın belirtilmesine dikkat edilmelidir.
[5] İthalatçı ülkenin söz konusu ürünlere ilişkin kullandıkları doğru tarife numaraları bulunmalı ve bu şekilde kullanıldığından emin olunmalıdır. (ISDN, BTN veya başka bir mal sınışandırma sistemi uygulanıyor olabilir.)
[6] Mal miktarı birim olarak gösterilmemişse gümrük idaresince ithalat geciktirilebilir.
[7] Tarife numaralarının doğru olmaması, gümrük işlemlerinin gecikmesine veya daha fazla vergi ödenmesine neden olabilir.
[8] Ambalaja ilişkin detaylar diğer evraklarla aynı değilse gecikmelere neden olabilir.
[9] Mallara ilişkin açıklamalar tarifelere uygun değilse sorunlar çıkabilir.
[10] Onay mercii uygun değil ise geri çevrilebilir. Alıcı ile görüşerek menşe Şahadetnamesi için istenen form temin edilmeli ve sözkonusu belge için gerekli koşullar yerine getirilmelidir. Bu çerçevede onay mercii alıcının ülkesinde ise ihracatçının ülkesinde şubesinin olup olmadığı veya elçilik veya müşavirlikten onaylanabilme olanağı araştırılmalıdır. Aksi takdirde zaman kaybedilecektir.
Ticaret ve Sanayi Odalarınca Yapılacak Tasdik işlemleri
İhracatçılar veya kanuni yetkili temsilcileri tarafından yukarıda belirtilen sekilde doldurulan ve imza edilen sahadetnameler, Türkçe faturanın kaselenip imzalanmıs bir fotokopisi ve ek 2'de örnegi verilen bir dilekçe ile birlikte Odalara verilir.
a) Odalar, sahadetnamelerin kurallara uygun olarak doldurulup doldurulmadıgını kontrol edip, belgede kayıtlı esyanın ilgili mevzuat uyarınca Türkiye menseli oldugu veya sayıldıgı hususunda, ihracata ait diger evrakı da inceleyerek kesin bir kanıya vardıktan sonra gerekli islemleri tamamlar.
b) Üzerinde düzeltme ve ilaveler yapılmıs olan sahadetnamelerde, bunların altları Oda tarafından tasdik edilir.
c) Tasdik islemleri tamamlandıktan sonra, sahadetnamenin beyaz renkli nüshalarından biri, fatura fotokopisi ve dilekçe alıkonularak; diger nüshalar ihracatçıya verilir.